Oğurluq və ya doğurluq yolnan əldə edilənlər...
Artıq birinci dəfə deyil, amma sonuncu olmasına zərurət var. Söhbət bir çox varlı oliqarx-məmur və biznes adamlarının uşaqlarının cəmiyyətə qarşı açıq hörmətsizlik və saymazlıq nümayiş etdirmələrindən gedir. 2 gündür saytlarda və sosial şəbəkələrdə "Lamborghini" avtomobilinin qanunlara məhəl qoymadan, gah dövlət nömrə nişanı ilə, gah da nömrə nişansız «seyrangaha çıxmasın»ı təsdiqləyən görüntülər yayılır. Seyrangah demişkən, keçmiş zamanlarda bəyzadələr, xanzadələr at belində meşələrə, ormanlara qırqovul ovuna çıxardılar. İndi isə, 21-ci əsrin Bakısında atasının pulu-malı gözünü tutan uşaqlar dəyəri yüz minlərlə qiymətləndirilən avtomobillərdə «seyrangaha» çıxırlar.
Mətbuatda yayılan məlumata görə, "Lamborghini" "Baku Steel Company"nın prezidenti Rasim Məmmədovun maşınıdır. Avtomobilin həqiqətən, R.Məmmədova məxsus olub-olmadığını dəqiq bilməsək də, bu, iş adamlarının var-dövlət nümayişinə dair ilk xəbər də deyil. Hər halda, avtomobilin sahibinin kimliyini müəyyənləşdirmək aidiyyəti dövlət orqanlarının əlində asan işdir. «Od olmayan yerdən tüstü çıxmaz» deyimini də bu məlumata şamil etsək, bu cür xəbərlərin yox yerdən yayıldığını iddia etməyə əsas yoxdur. Həmin avtomobilin həqiqətən kimə məxsus olması, dövlət nömrə nişanı olmadan qanunları hansı səviyyədə pozmasının aydınlaşıdrılması, qeyd etdiyimiz kimi, müvafiq dövlət orqanlarının işidir. Ümid edək ki, qanunlara hörmətsizlik nümayiş etdirən digərləri kimi, bu avtomobilin sahibi barəsində də lazımi tədbir görüləcək...
“Mənim vertolyotum da var...”
Bir vaxtlar, illər əvvəl, Azərbacyanda yalnız yüksək vəzifəli məmur balalarının özbaşına, ərköyün hərəkətləri barədə məlumatlar yayılırdı, belə faktlar müzakirə olunurdu. Təbii ki, qınağa da səbəb olurdu. Son vaxtlarda məmurlarla yanaşı, «iş adamı» kimi özlərini təqdim edən şəxslərin də ya özlərinin, ya övladlarının başgicəlləndirici var-dövlətlərini nümayiş etdirmələri adiləşməyə başlayıb. Əlbəttə, deyə bilərlər ki, biz iş adamıyıq, bizneslə məşğul olub, pul qazanırıq, istədiyimiz şeyi ala, istədiymiz kimi də istifadə edə bilərik. Zatən belə deyənlər də var. Bir müddət əvvəl «Şərurlu İsfəndiyar»ın İqtisad Universitetində oxuyan tələbə oğlunun paytaxtda 650 minlik maşında gəzdiyini mətbuat yazanda o, elə belə də demişdi. İsfəndiyar Axundov oğlunun bahalı maşına sahib olması ilə bağlı suala belə cavab verdi: “Mənim vertolyotum da var. Bunun kimə nə aidiyyatı var? Həmin maşın oğlumundur. Mənim oğlum neyləyib? Şəhərdə vertolyot sürməyib ki? Maşın sürüb də. Başqa nə iş görüb?”
Hə, İsfəndiyar Axundovun məntiqindən belə çıxır ki, onun oğlu şəhərdə vertolyot sürmürsə, 650 min manatlıq avtomobil sürməkdə heç bir qəbahət yoxdur... Yəni o, şəhərdə «tikinti maqnatı» adını qazanıb və bu adda olan şəxsin tələbə oğlunun 650 min manatlıq avtomobildə paytaxtda gəzməsi tam normal qarşılanmalıdır.
Başçının 3,5 milyonluq villası...
Eyni məntiqlə, gözləmək olar ki, günün birində, adı nömrəsiz "Lamborghini" avtomobilində hallanan "Baku Steel Company"nın prezidenti Rasim Məmmədov da çıxıb deyər ki, burda nə qəbahət var ki? İş adamına kim qadağan edib ki, dəyəri yüz minlərə, milyona çatan avtomobil sürməsin?
Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl Şuşa Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Bayram Səfərovun Novxanıda 3,5 milyon manat dəyərində villa almasına dair məlumatlar yayılanda, o da mətbuata bunu təsdiqləmiş və demişdi ki, əcəb eləyib almışam… Necə də “gözəl” deyib...
İsmayıllı rayonunun keçmiş başçısı Nizami Ələkbərovun (keçmiş nazir Füzuli Ələkbərovun qardaşı) oğlunun bu ailəyə məxsus otelin qarşısında çıxartdığı oyuna görə baş verən xoşagəlməz hadisələri və bu hadisələrdən Azərbaycan dövlətinə və hakimiyyətə qarşı istifadə cəhdlərini də xatırlatmaq yerinə düşər. Eyni zamanda, bu hadisələrə görə hər iki Ələkbərov qardaşlarının aqibəti də uzaq keçmişin hadisəsi deyil.
Prezident oğlunun təvazökar həyat tərzi
Heç bir hərəkət cavabsız qalmır. Dövlət başçısı lazımi məqamda, yeri gələndə «qudurğan məmurların» yerində oturdulmasını təmin edən sərt qərarları ilə bunu dəfələrlə sübut edib.Yeri gəlmişkən, Azərbacyan prezidenti İlham Əliyev dəfələrlə - geniş iclaslarda da, xalqla açıq görüşlərində də məmurların, onların «gül balaları»nın xoşagəlməz hərəkətlərini bəyənmədiyini, «qudurğanlara» qarşı ən sərt tədbirlər görülməsinin vacibliyini bildirib. İlham Əliyev bu dövlətin başçısı, hakimiyytəin ali rəhbəri kimi özü şəxsi nümunədir. Həyat tərzinin təvazökar keçirilməsinin müsbət tərəflərinə dair yeri gələndə, müdrik ağsaqqal kimi də tövsiyələrini verir. Şəxsi və xidməti avtomobillərdə qara pərdələrin, plyonkaların yığışdırlmasına dair göstəriş verəndə prezident özünün xidməti avtomobilində belə qara pərdənin, plyonkanın istifadə edilmədiyini bəyan etmişdi. Bundan yaxşı nümunə ola bilərmi?
İndi internet əsridir. Hər kəsin ictimai, hətta şəxsi həyatı sosial şəbəkələrdə nümayiş olunur. Prezident İlham Əliyevin oğlu, ADA tələbəsi Heydər Əliyevin bir müddət əvvəl sosial şəbəkələrdə yayılan fotolarının da nümunə olduğunu xatırlatmaq yerinə düşər. Bir tələbənin ətrafının kimliyi, hansı fəaliyyətlə məşğul olmasını məgər həmin fotolardan nümunə götürmək olmazmı? Əgər bu ölkənin prezidentinin oğlu bu cür təvazökar həyat tərzi yaşayırsa, məmur-biznesmen oliqarxlar hansı mənəvi haqla özlərinin, övladlarının malik olduqları var-dövləti, cah-cəlalı gözə soxmaqdan utanıb-çəkinmirlər?
Evində kafelli hamam arzulayanlar...
Niyə nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun oğlunun, qardaşı oğlunun adları gah bu, gah da digər cah-cəlallı hadisələrdə hallanır? Bəlkə ona görə ki, adam sonradan görəndə nədənsə gözü heç vaxt doymur...
O da başa düşüləndir ki, vaxt var idi evində kafelli hamam arzulayanlar, indi milyonluq villalarda oturanda, milyonluq avtomobilləri idarə edəndə necə də onu fəxrlə nümayiş etdirməsinlər?..
Məmurlardan fərqli olaraq, iş adamları nümayiş etdirdikləri var-dövləti, biznesdə qazandıqlarını iddia edə bilərlər. Onlar rüşvət almadıqlarını əsas gətirərək, övladlarının milyonluq həyat tərzində qəbahət olmadığını deyəcək qədər cəsarətlidirlər. Onlar xarici biznesmenləri, məşhur iş adamlarını da misal gətirə bilərlər. Hətta, şəhərdə vertolyot sürmək iddialarını da ortaya qoya bilərlər… Olsun, hesab edək ki, bu adamların fəaliyyəti pul qazanmaqdan ibarətdir və biznesmenlər rüşvət almaqla milyonlara sahib olmurlar. Onda suallar yaranır: «Şərurlu İsfəndiyar» daxil iş adamlarının hansının şəxsi və ya şirkətlərinin gəlirlərinə dair hesabatına indiyədək kimsə rast gəlibmi? İndiyədək özlərinə iş adamı obrazını yaraşdıran bu oliqarxların, maqnatların nə qədər vergi verməsinə dair məlumatı kimsə eşidib-görübmü? 10-100 manat nizamnamə kapitalı olan MMC-lərə sahib iş adamları ildə bir dəfə sahibi olduqları şirkətlərin gəlirləri, ödədikləri vergi, əldə etdikləri mənfəət barəsində cəmiyyətə şəffaf hesabat veriblərmi? Biz bunlara rast gəlməmişik.
Biz kiminsə pulunu saymaq fikrində də deyilik. Bu cür hesabatlar ilk əvvəl qanunun tələbləridir. Ən başlıcası isə iş dünyasında, biznes aləmində qəbul olunmuş etiket qaydaları, biznesin əxlaq qaydalarıdır. Bu etiketlərə riyaət etməyən oliqarxlar özlərini iş adamı kimi təqdim etməzdən əvvəl gərək bir az düşünsünlər…
Oğurluq ya doğurluq yolnan əldə edilənlər...
Digər bir məsələ isə daha vacib, həm də əxlaqa söykənən amillərlə bağlıdır. Lap, tutaq ki, bu milyonluq villaları, yüzminlərlə dəyəri olan avtomobilləri öz zəhmətləri ilə qazanıblar. Halal xoşları olsun! Adamın milyonları, milyardları ola bilər. Amma bu ölkədə 200-300 manat maaşa işləyən yüzminlərlə həkim, müəllim, ziyalı ailəsi var. Bu ölkədə təqaüdü 140 manatdan başlayaraq alan yüzminlərlə pensiyaçı var. Ölkədə qazandığını banklara kredit şəklində yüksək faizlərlə qaytaran çoxlu sayda insan var. Bugünkü biznesmenlərin qazancları, hardasa həmin yüzminlərlə insanın zəhmətindən toplanmırmı?.. Bəlkə bir az firon düşüncəsindən ayrılıb, reallıqla barışmağı bacarmaq lazımdır...
Əgər bu ölkənin Prezidenti özünü xalqın bir nömrəli xidmətçisi adlandırırsa, bəzi məmur-oliqarxların və digərlərinin oğurluq və ya doğurluq yolnan əldə etdiklərinə görə bu xalqa yuxarıdan aşağı baxmasının yeri varmı?..
Ə.MƏMMƏDOV/Analitik
