İranda erməniləri ən çox qorxudan qüvvə
Ermənistanda Serj Sarkisyanın avqustun 5-ə, yəni bü günə nəzərdə tutulmuş Tehran səfərinə çox önəm verirlər.
İstiPress-in məlumatına görə, əksər erməni jurnalistləri İranla əlaqələrin inkişafını Rusiya asılılığından xilas olmaq üçün əlavə dəstək vasitəsi kimi baxırlar.
Məsələn, erməni şərhçi Akop Badalyan səfərlə bağlı yazdığı məqaləsində bildirir: “Söhbət Gürcüstan- Ermənistan-İran zəncirindən gedir, bunun ətirafında yeni regional təhlükəsizlik və sabitlik sitsemi qurulmalıdır”. Təbii ki, Akop Badalyan Gürcüstan dedikdə, əslində, bu ölkədə bərqərar olmağa hazırlaşan NATO barədə düşünür.
Rusiya Qarabağda müharibəyə başlayır
Amma Serj Sarkisyan hakimiyyəti heç də Akop Badalyan səviyyəsində utopist deyil, taktik gedişləri və strateji planları reallıqlara uyğun qurur. Serj ölkəsinin Rusiyanın hərb poliqonu olduğundan NATO ilə əməkdaşlıq planlarının heç bir poitensial uğuruna inanmır. İranda onun qarşısını kəsən əsas qüvvə isə İran türkləri, yəni bizim leksikonla deyilsə, İran azərbaycanlılarıdır.
Ermənistanda bir neçə həftə qabaq Rusiya və Ermənistan sərhədçilərinin birgə keçirdiyi təlimlərdə də əsas düşmən kimi məhz İranda yaşayan azərbaycanlılar seçilmişdi, guya Dağlıq Qarabağı həmin azərbaycanlıların hücumundan qorumaq istəyirlər.
Məsələyə Rusiya mətbuatı da böyük diqqət yetirir. Məsələn, Rusiyanın populyar portallarından olan “Vestnik Kafkaza” bu günlərdə İranda 33 milyon azərbaycanlının yaşadığı bildirib. Məqaləsini Türkiyənin “TRT” telekanalının materialları əsasında quran portal İranda türklərin tarixinin bizim eranın 1-ci əsrindən başlandığını, 3-cü əsrdən isə Azərbaycanın cənubunda və İranın şimalında türklərin məskunlaşıdığını bildirib.
İran türkləri - TRT-nin bəlgəsəli
İranın indiki ali dini lideri Seyid Əli Xamneyinin Azərbaycan türkü olduğu bildirlən məqalədə 10-cu əsrdə Sacilərdən başlayaraq 1925-ci ilə kimi İranın müxtəlif türk ailələri tərəfindən idarə edildiyi vurğulanır. İranı idarə edən türk ailələr içərisində Qəznəvi, Səlcuq, Xarəzmşah, Ağqoyunlu, Qaraqoyunlu, Səfəvi, Əfşar və Qacar sülalərinin adını çəkib.
Ermənistan Azərbaycana görə Rusiyanı hədələdi
Bu məsələdə bir faktı dəqiqləşdirməyə ehtiyat var ki, əslində, islam inqilabına qədər İranı idarə etmiş Pəhləvi ailəsi də türk əsilli olub. Əslən Bakıdan olan Rza xan əslində yaxın ətrafı və ailə üzvləri ilə türkcə, qonşuları ilə Mazandaran dilində, siyasətçilərlə və ictimai tədbirlərdə farsca, rus hərbçiləri ilə isə rusca ünsiyyət qururmuş.
Xanımı Nuş-Afərin Ayrumlu Bakıda rus dilində təhsil almışdı və həyat yoldaşı ilə həm rusca, həm də türkcə danışırmış. Azərbaycan türkcəsində şeirlər yazmış Nuş-Afərin Ayrumlu onları heç yerdə çap etdirə bilməyib. Həm əri, həm də oğlu bu şeirlərin fars millətçilərinin qiyamına səbəb olacağından qorxublar.
Çingiz Rüstəmov / İstiPress
